بررسی رسوب شناسی و رخساره های رسوبی رودخانه کریم آباد ( حوزه آبریزکارده ) شمال شرق ایران

بر اساس آخرین تقسیمات سیاسی، حوزه کریم آباد در محدوده دهستان کارده از بخش مرکزی شهرستان مشهد قرار دارد. حوزه مورد مطالعه در موقعیت طولهای جغرافیایی‏‎ َ26 ْ59 تا َ37 ْ59 شمالی و عرضهای جغرافیایی َ45 ْ36 تا َ55 ْ36 شرقی قرار گرفته است. وسعت این حوزه بالغ بر 0091/69 کیلومترمربع می باشد. محدوده مورد مطالعه در تقسیم بندی حوزه های ششگانه استان خراسان در داخل حوزه آبخیز قره قوم و در تقسیم بندی های جزیی تر در محدوده حوزه آبخیز سد کارده قرار گرفته است. با تعیین فاکتورهای رسوب شناسی این رودخانه و بررسی تغییرات آن به طرف پایین دست می توان نقش عوامل مختلف و میزان تاثیر سایش، جورشدگی ذاتی و هیدرولیکی را در این تغییرات بررسی نمود. از نظر زمین‏ شناسی در زون کپه داغ واقع گردیده و قدیمی‏ترین سنگهای آن مربوط به دوره ژوراسیک سازند مزدوران و جوانترین آنها نهشته‏های ناپیوسته آبرفتی بستر و حواشی رودخانه اصلی منطقه است. این منطقه به لحاظ تقسیمات ساختاری زمین شناسی ایران، در واقع جزئی از زون ساختاری کپه داغ در شمال شرق ایران است، ایالت ساختاری کپه داغ با روند جنوب شرقی- شمال غربی بخشهای شمال و شمال شرق استان خراسان را در برداشته و قسمتی از آن در خارج از مرزهای ایران قرار گرفته است. مطالعات انجام شده نشانگر این است که این حوضه بصورت یک تراف (trough) رسوبی در تریاس بالایی بر اثر فاز کوهزایی کیمیرین پیشین (early kimmirian) بوجود آمده است و رسوبات قاره ای رتیک لیاس (rhaetic-liass) در ژوراسیک بالایی تبدیل به رسوبات کاملا دریایی گردیده است. مهمترین خصوصیات فیزیکی حوزه های آبریز که در این مطالعه مورد بررسی قرار می گیرند عبارتند از: مساحت حوزه، محیط حوزه، شکل حوزه، توپوگرافی و وضعیت پستی و بلندی، شیب حوزه، زمان تمرکز، تراکم زهشکی، پروفیل طولی آبراهه اصلی و … حوزه کریم آباد در یک منطقه کوهستانی قرار گرفته و براساس لیتولوژی و فرآیندهای فرسایش تاثیر گذار به تیپ ها و رخساره‏هایی تقسیم بندی شده است. بررسی پارامترهای اندازه دانه ها در رودخانه کریم آباد(حوزه آبریز کارده) نشان دهنده 4 نوع ناپیوستگی در این حوزه می باشد که تغییرات ناگهانی شیب بستر بر اثر عوامل تکتونیکی و ورود رسوبات جانبی از شاخه های فرعی و همچنین فعالیتها و عوامل انسانی مهمترین عوامل تغییر در بافت رسوبات کف کانال و ایجاد ناپیوستگی های رسوبی می باشد. با حرکت به طرف پایین دست در هر ناپیوستگی اندازه ذرات ریزتر، جورشدگی بهتر، کج شدگی مثبت تر و منحنی توزیع ذرات کشیده تر می گردد و در نهایت مهم ترین فرایند حاکم بر روند ریزشوندگی حمل انتخابی رسوبات (جورشدگی هیدرولیکی) بوده است. بررسی رخساره های رسوبی در بستر گراولی حوزه آبریز کریم آباد منجر به شناسایی چهار رخساره گراولی gmm، gmg، gh، gci، چهار رخساره ماسه ای sm، sh، st، sr و سه رخساره گلی fr، fm، fl گردید. این رخساره های رسوبی مربوط به عناصر ساختاری sg، ho، sb، ff می باشد. با توجه به مطالعات انجام شده سه مدل رسوبی برای رسوبگذاری رودخانه کریم آباد در طول زمان پیشنهاد می گردد. مدل اول رودخانه بریده بریده کم عمق با بار گراولی که مربوط به نواحی بالادست حوزه است، مدل دوم رودخانه بریده بریده با جریانهای گراویته رسوبی با بستر گراولی که حد واسط رودخانه های با پیچش کم و زیاد است و در پایین دست حوزه گسترش دارد و بالاخره مدل سوم مربوط به رودخانه های بریده بریده عمیق با بار گراولی است که در پایین دست حوزه تشکیل می شود.